Toespraken burgemeester

Algemeen

Op deze pagina vindt u de toespraken van burgemeester Jan Luteijn.

Dodenherdenking 4 mei 2025, Rilland

Dames en heren, jongelui, jongens en meisjes, 

We zijn hier vanavond bij het oorlogsmonument van Rilland-Bath om te herdenken. 

Op deze zondagavond 4 mei 2025 herdenken wij allen, burgers en militairen, die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord: zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog (dan denken we ook aan de Holocaust) en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna. We herdenken met groot respect én met grote waardering alle mensen die zich hebben ingezet voor vrede en vrijheid.

En hier en nu, op deze zondagavond, herdenken we speciaal de 19 slachtoffers die in Rilland gevallen zijn kort voor, tijdens en vlak na de bevrijding. 

Rilland en Bath lagen op een belangrijke strategische positie. Hier lagen de Bathstelling en de Zanddijkstelling die de toegang tot Zuid-Beveland en Walcheren moesten voorkomen. Toen het Duitse leger op 10 mei 1940 ons land binnenviel werd de plaatselijke bevolking al op de eerste oorlogsdag gedwongen te evacueren naar Axel. In de vroege morgen van 11 mei staat op het station van Rilland de trein klaar die de evacués via Goes en Hoedekenskerke naar hun evacuatieadres zal vervoeren. 

De evacuatie duurde niet lang.  Al op 22 mei 1940 kon de eerste groep inwoners huiswaarts keren en troffen zij hun woningen, toen nog, vrijwel ongeschonden aan.  
Al snel werd het leven weer opgepakt. Wel leefde men onder het knellende juk van het Nazibewind met steeds ondraaglijker beknotting van de vrijheid, van beweging en van meningsuiting. De moeilijkste tijd voor Rilland-Bath was voor de periode net voorafgaand aan de bevrijding.

Op 25 mei 1944 werden aanvallen uitgevoerd op spoorweg- en scheepsdoelen. Het station van Rilland-Bath werd beschoten waarbij een personeelslid van de NS omkwam. 

In oktober van dat jaar kwamen 10 mensen om het leven bij artilleriebeschietingen en aanvallen van jachtvliegtuigen.

In de namiddag van 25 oktober 1944 werd Rilland-Bath ingenomen door de Canadezen. Die dag stierven door oorlogsgeweld nog 5 mensen en een dag was er een zesde slachtoffer. In 1945 overleden nog twee personen door ontploffende explosieven.

Enerzijds was er grote blijdschap, dat men van het gehate Duitse juk was bevrijd, anderzijds echter zorgden de vele lege plaatsen in families voor blijvende wonden.

Langs het pad naar het monument waar we nu staan, staan de 19 kleine gedenkstenen.

Wij kregen in 1945 onze vrijheid terug, maar op veel plaatsen in de wereld wordt tot op de dag van vandaag oorlog gevoerd. Vrijheid is nooit af. We moeten er dagelijks aan werken om de ander de ruimte te geven en onze democratie te bewaken. 

Daarom vieren we met 80 jaar vrijheid ook dat wij in een democratie leven. En realiseren we ons ook dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid en vrede vieren we niet alleen, maar samen. Want vrijheid deel je met elkaar! 

De jonge generatie heeft gidsen nodig om te beseffen wat vrijheid is en hoe zij zelf aan vrijheid een bijdrage kunnen leveren. Ik hoop dat zij de verhalen blijven horen, dat de scholen er nadrukkelijk bij stilstaan en dat ouders kinderen meenemen naar Vught of Westerbork, naar het Anne Frankhuis of naar het Oranjehotel in Scheveningen.  Ze moeten weten wat vrijheid heeft gekost en wat vrijheid ons nu kost. Daarom komen we op de Nationale Dodenherdenking bijeen om alle oorlogsslachtoffers te gedenken. 

Ieder staat hier met persoonlijke gevoelens en gedachten. Gevoelens die worden gevoed door de actualiteit van vreselijke oorlogen. Van heftige conflicten, terreur, enorme schade en vooral veel menselijk leed. Van militairen maar ook van onschuldige burgerslachtoffers, waar ook ter wereld. Laten we hopen en bidden dat de vreselijke oorlogen spoedig ten einde mogen komen en laten we zolang dat niet zo is met de slachtoffers meeleven, in woord en daad.

Vrijheid, respect en solidariteit zijn belangrijke kernwaarden van ons land. In het vraagstuk van de opvang van vluchtelingen die op zoek zijn naar vrede en veiligheid, ervaren we de dragende kracht van solidariteit. Tegelijkertijd staan deze waarden onder druk. En worden er grote woorden gebruikt om eigen standpunten te verkondigen.

U mag wel weten: als bestuurder maak ik mij daar ook zorgen over. Hoe we in ons land met elkaar omgaan, als die ander op het eerste gezicht wat verder van ons af staat. De manier waarop we elkaar aanspreken, of soms helemaal niet aanspreken. 

Dat die strijd voor eigen gelijk soms zo zwart-wit wordt gevoerd is pijnlijk om te zien. Mensen zetten elkaar op afstand. Ik doe een beroep op u: ga daar niet in mee. Blijf in gesprek. Geef de ander ruimte. Want echte vrijheid, is ruimte scheppen voor elkaar.

Ik besluit met proza:

‘Wie alleen maar sombert, 

die vergeet de momenten waarop Nederland één is,

Zoals afgelopen Koningsdag, 

Zoals bij herdenkingen, zoals vanavond,

En bij het vieren van de vrijheid, zoals morgen bij diverse activiteiten. 

Wie ziet hoe mooi de vrijheid Nederland kan kleuren, 

Die ziet een prachtig geheel van bonte kleuren;

Een land dat in zijn veelkleurigheid toch ook heel goed één kan zijn’.

Namens het gemeentebestuur van Reimerswaal spreek ik mijn waardering uit naar iedereen die aan deze Dodenherdenking een bijdrage heeft geleverd. Goed dat u en jullie hier vanavond in Rilland bent. De twee minuten stilte ervaar ik als een uiting van verbondenheid met alle omgekomenen. Ook de nationale vlag, het Wilhelmus, de bloemenkransen en de muziek hebben hun eigen betekenis op deze avond. Dank!

Installatie 2 april 2025

Voorzitter, 

Commissaris van de Koning, de heer de Jonge, hartelijk dank voor het vertrouwen wat u in mij heeft gesteld om mij als waarnemend burgemeester van Reimerswaal te benoemen. Dank voor de beëdiging in deze raadszaal en voor uw woorden van welkom in de provincie Zeeland. En voor de steun die daarin doorklinkt om er voor burgemeesters te zijn in deze woelige bestuurlijke tijden.

Ik bedank wethouder Both voor zijn welkomstwoord en de ambtsketen als belangrijk symbool van mijn ambt. Ik zie uit naar een constructieve samenwerking in het college. 

Dank je wel ook Eva, kinderburgemeester, voor je woorden van welkom. Ik kijk er naar uit om de komende maanden nog met je op pad te gaan en via jou ook dichter bij de kinderen van Reimerswaal te komen. 

Het is een voorrecht om vanaf nu voorzitter van uw raad te mogen zijn. Met vreugde zal ik leidinggeven aan de vergaderingen en de voorzittershamer gepast gebruiken. Ik vertrouw op een goede samenwerking met de volksvertegenwoordiging en uw griffie. Respectvol, op de inhoud en in een prettige sfeer.

Ik ben naast voorzitter van raad en college ook van harte burgervader voor de inwoners van de   zeven dorpen van onze gemeente. Waar enigszins mogelijk wil ik present zijn. Vooral ook mijn oor te luisteren leggen bij inwoners en ondernemers om input op te halen die ik in het gemeentehuis kan gebruiken om  zaken te agenderen en mensen te inspireren.

Goed bestuur vergt anno 2025 heel wat meer van bestuurders dan in 1970 toen de gemeente Reimerswaal begon. Gelukkig bewegen wij mee met de tijd, maar we moeten de toenemende kwetsbaarheid van het lokale bestuur niet onderschatten. Weerbaar zijn, integer handelen en zorgvuldig besluiten gaan niet vanzelf. Samen met u zet ik daar graag mijn schouders onder. In raad en college, maar ook in onze ambtelijke organisatie. Of in organisaties waar we deel van uitmaken zoals GR De Bevelanden.

Politieke partijen gedijen bij verschillende opvattingen. Bij keuzes die per fractie anders en verschillend zijn. Laat dat vooral zo blijven als een bewijs van een goed functionerende democratie. En bij die verschillen kan scherp op de inhoud gepaard gaan met respect voor persoonlijke verhoudingen.

De samenwerking in de raad en de verhouding tussen raad en college is overal een thema. In mijn opinie hebben alle partijen daarbij een eigen verantwoordelijkheid. Goede gesprekken daarover kunnen leiden tot meer begrip voor elkaar en kunnen inspireren tot betere debatten. Soms kan de gunfactor naar elkaar wat omhoog en wordt het werk in de gemeenteraad met meer plezier gedaan.

De tijdgeest is niet eenduidig te definiëren. Het vertrouwen in het openbaar bestuur staat in ieder geval flink onder druk. Laten we in onze gemeente ervoor zorgen dat we het vertrouwen waard zijn. Daarbij helpt een ordentelijk proces en een zorgvuldige participatie. En ja, dat kan betekenen dat niet iedereen tevreden is met de uitkomst. Dat hoort ook bij een democratie. En dat is uit te leggen!

 

We staan samen voor een forse taak, vooral in het laatste jaar van deze bestuursperiode. Financieel staan de gemeenten in Nederland voor een uitdaging die niet eerder zo groot was. Bovendien is er veel aan de hand in de wereld. En deze spanningen hebben ook zijn weerslag op onze inwoners. Laten we doen wat we kunnen om inwoners en ondernemers te helpen in deze tijd van grote veranderingen.

Bestuurders hebben daarbij altijd een dienende en soms een leidende verantwoordelijkheid. Ik ben bereid om daarbij de komende tijd met u mee te lopen en zelfs voorop te gaan. Laten wij allen onze verantwoordelijkheid nemen door samen te werken waar dat kan. In het algemeen belang van Reimerswaal en haar inwoners. 

Mijn start deze week brengt me terug naar mijn geboortegrond. Mijn wieg stond in Krabbendijke en in 1988 ben ik vanwege een commerciële loopbaan met mijn vrouw Marja en kinderen verhuisd naar Werkendam. Daar startte mijn politieke carrière en werd ik raadslid en later wethouder. In 2011 werd ik benoemd als burgemeester van Cromstrijen in de Hoeksche Waard. Daar wonen mijn vrouw en ik nog steeds in Numansdorp. Onze vijf kinderen wonen met onze kleinkinderen elders in het land.

Na Cromstrijen wat opging in de gemeente Hoeksche Waard heb ik drie waarnemingen gedaan; in Geertruidenberg, Barneveld en Krimpen aan den IJssel. En vanaf 1 april dus hier in Reimerswaal. 

Ik zie er naar uit om de straten en de wijken van de Reimerswaalse dorpen weer eens te doorkruisen. Om me te herinneren waar ik in Krabbendijke op school zat, waar ik later ging werken in de Spar supermarkten in Rilland en Kruiningen. Maar daarvoor plukte ik bessen en aardbeien, sneed ik uien af bij Fraanje op Gawege en entte ik takken op appelbomen bij Vogelaar. In Yerseke ging ik naar de tandarts en in Hansweert gingen we naar de wielerkoers op tweede Pinksterdag. Dit was hoe het was, ik weet zeker dat ik als uw nieuwe burgemeester veel meer nieuwe dingen ga ontdekken. En dat hoop ik in gezondheid en met veel plezier te gaan doen.

Raad en college, laten we er samen een goede en productieve periode van maken. Samen de schouders eronder en de krachten bundelen. Ik wil de komende tijd met alle 19 raadsleden persoonlijk kennismaken. Bij u thuis, op uw werk of in uw dorp. Als het maar een open en goed gesprek oplevert. Over uw ervaringen, uw ambities en misschien ook uw zorgen.

Tot slot. Ik kan mijn bestuurlijk werk niet alleen doen en weet me afhankelijk van mijn Schepper. Daarom citeer ik als een persoonlijke afsluiting van mijn eerste toespraak de eerste regels van het zesde couplet van het Wilhelmus:

“Mijn schild ende betrouwen, zijt Gij, O God, mijn Heer, op U zo wil ik bouwen, verlaat mij nimmermeer” 

Ik dank u.